Đặc biệt Có sự hiểu nhầm về Nghị định 72

Chiều ngày 31/7/2013, Bộ TT&TT đã tổ chức buổi họp báo giới thiệu Nghị định 72/2013/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 72) về quản lý và cung cấp dùng dịch vụ Internet. Báo chí trong nước đã có nhiều bài viết về các vấn đề được đề cập đến trong Nghị định 72 trong đó có vấn đề về quản lý các trang thông tin điện tử cá nhân. Nhiều người đã hiểu không chính xác nội dung của Nghị định, dẫn đến những bức xúc khi cho rằng: Nghị định cấm các cá nhân (chủ sở hữu trang thông báo điện tử cá nhân) san sẻ và tổng hợp tin tức. Vậy thực tiễn, người dùng mạng tầng lớp (đặc biệt là người dùng mạng từng lớp Facebook) có được san sẻ tin cậy không? Câu đáp là: Có và pháp luật VN chưa và sẽ không bao giờ ngăn cấm việc làm đó. Sự bức xúc của dư luận lên đường từ cách hiểu sai nội dung Nghị định 72. Trong Điều 20 (Phân loại trang thông tin điện tử), Mục I (Chương III: Quản lý, Cung cấp và sử dụng thông báo trên mạng), Nghị định 72 nêu khái niệm: Trang thông báo điện tử cá nhân là trang thông tin điện tử do cá nhân chủ nghĩa thiết lập hoặc thiết lập chuẩn y việc sử dụng dịch vụ mạng từng lớp để cung cấp, trao đổi thông báo của chính cá nhân đó, không đại diện cho tổ chức hoặc cá nhân khác và không cung cấp thông báo tổng hợp. Có thể thấy, đây chỉ là điều khoản mà Bộ TT&TT dùng để phân loại (phân biệt) các loại hình trang thông tin điện tử chứ hoàn toàn không có ngụ ý cấm đoán hay ngăn chặn các hành vi của chủ sở hữu trang thông tin cá nhân chủ nghĩa. Tại Điều 10 (Quyền và nghĩa vụ của người dùng Internet) và Điều 26 (Quyền và trách nhiệm của người sử dụng dịch vụ mạng xã hội) của Nghị định 72 đã có những quy định khá cụ thể và chi tiết nhưng tịnh không có câu chữ nào biểu đạt ý chí “nghiêm cấm người dùng mạng từng lớp san sẻ (đăng lại) tin tưởng.#”. Trở lại với Điều 20, một số người sẽ thắc mắc về hạng “không cung cấp thông báo tổng hợp” và cho rằng đó là sự cấm đoán, thì tại mục 19, Điều 3 (Giải thích từ ngữ), Nghị định 72 đã nói như sau: thông báo tổng hợp là thông báo được tổng hợp từ nhiều nguồn thông tin về 1 hoặc nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa từng lớp... Nhà báo Nguyễn Vạn Phú (Thời báo Kinh tế Sài Gòn) cho rằng, cụm từ “không cung cấp thông báo tổng hợp” xuất hiện trong Nghị định 72, không chỉ áp dụng cho trang thông báo điện tử cá nhân mà còn xuất hiện trong các phần nói về “trang thông báo điện tử nội bộ” (tức của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp), “trang thông báo điện tử áp dụng chuyên ngành” (tỉ dụ của viễn thông, nhà băng) với nghĩa khá rõ là 3 loại hình trang thông báo điện tử này không được trích dẫn nguyên văn hay đúng hơn là trích lại toàn văn các nguồn tin trên báo chí chính thức. Cũng theo ý kiến của nhà báo Nguyễn Vạn Phú: “Quy định này nhằm kết thúc tình trạng lấy lại tin bài trên các báo, đăng nguyên văn mà không xin phép, rồi đôi lúc còn sửa đổi nội dung, giật tít mang tính câu khách của nhiều trang mạng. Đây là chuyện bảo vệ quyền sở hữu trí óc mà báo chí đã lên tiếng trong thời kì qua”. Thứ trưởng Bộ TT&TT Lê Nam Thắng: "Những thông tin tổng hợp, thông tin chính thức của các cơ quan báo chí còn hệ trọng đến vấn đề bản quyền, vấn đề của cơ quan báo chí, không thể lấy từ chỗ này đặt sang chỗ kia được, mà phải trích dẫn, xin phép, đồng ý..." Mở mang vấn đề, thời kì vừa qua vấn đề bản quyền thông báo, bản quyền tác giả trên báo chí Việt Nam đang trở thành khá nóng bỏng trước tình trạng xuất hiện ngày càng nhiều các trang thông tin điện tử tổng hợp (trong đó có cả những trang thông báo điện tử do các cá nhân thiết lập trên các mạng xã hội) “tầm gửi” bằng cách sao chép thông tin của báo chí chính thống. Trong buổi họp báo giới thiệu Nghị định 72, chiều ngày 31/7, Thứ trưởng trực Bộ TT&TT Lê Nam Thắng đã phát biểu: “Những thông tin tổng hợp, thông tin chính thức của các cơ quan báo chí còn liên quan đến vấn đề bản quyền, vấn đề của cơ quan báo chí, chẳng thể lấy từ chỗ này đặt sang chỗ kia được, mà phải trích dẫn, xin phép, đồng ý. Hay, thông tin của các cơ quan Đảng, quốc gia hoặc của các tổ chức, không thể lấy đưa lên rồi làm thành tin tưởng của mình được. Đấy là qui định chung về Luật Dân sự và qui định của luật pháp về Luật Sở hữu trí óc”. Rõ ràng, đối tượng và hành vi cần điều chỉnh mà Bộ TT&TT cũng như Nghị định 72 đang nhắm đến là vấn đề bản quyền, hoàn toàn khác so với cách hiểu (về quyền của người dùng mạng tầng lớp) của nhiều người. “Vì sao có thể khẳng định cách hiểu như trên? Bởi ngoài việc bản thân Nghị định 72 đã nói khá rõ ràng, Luật Sở hữu trí não có trò chuyện trích dẫn hợp lý (ý nói không trích gần hết tác phẩm và không làm sai ý) là chuyện bình thường, không cần xin phép, không phải trả nhuận bút (và cố nhiên không ai cấm được)… Nghị định (72) làm sao cao hơn Luật được?”, nhà báo Nguyễn Vạn Phú kết luận. Lê Trí